- 25 Kasım 2021, 14:23
Psikolojik Testler Nedir?
Zaman zaman psikiyatrik sorunların tanımlanması yada objektif değerlendirilmesinde psikolojik testlere ihtiyaç duymaktayız. Psikolojik test, temel olarak kişiye ait bir davranış kalıbının standart ve objektif ölçümüdür. Test sonuçları kişilerin davranışlarından örnekler verir ve bunu başka insanların ya da kişinin farklı zamanlardaki davranışlarıyla kıyaslama imkânı sunar. Bireyi karakteri, zekası ve özel yetenekleri gibi çeşitli yönlerden inceleyebilmektedir.
İyi bir psikolojik test, öncelikle nesnel, yani objektif olmalıdır. Yani test, testi uygulayanın bireysel fikirlerinden bağımsız olmalıdır. Her durumda testi kim uygularsa uygulasın aynı sonuçlar alınmalıdır. Testler belli standartizasyon ve normları sağlamış olmalıdır. Yani, kullanılan materyal ve puanlama önceden bellidir. Test güvenilir olmalıdır. Yani test tekrarlandıkça puanlar sabit kalmalıdır. Test geçerli olmalıdır. Ölçülmek istenen özelliği ölçebilmelidir. Testin yapılma amacını sağlayıp sağlamadığı, bir testin geçerliliğini gösterir.
Test, ne amaçla geliştirilmişse o amaç için kullanılmalıdır.Psikolojik testlerde fiziksel bir özelliğin doğrudan ölçümü mümkün olamayacağı için, bu testlerdeki maddelere ve uyarıcılara verilen cevapların bireyin duygu, düşünce, inanç ve tutumlarını yansıtan davranışlar olarak kabul edilmektedir. Kısacası psikolojik testler davranışların örneklemidir ve standart koşullar altında elde edilmiştir.
Psikolojik testler farklı şekillerde sınıflandırılabilir ve bu sınıflandırmanın amacı testlerin tanıtımını ve uygulama kolaylığını sağlamaktır. Sınıflandırmada pek çok ölçüt kullanılabilir ve şu şekilde sıralanabilir:
1. Testin temel felsefesi
2. Ölçülen davranışın niteliği
3. Testin içeriği
4. Sorulara verilen yanıt türü
5. Testin uygulama şekli
6. Veri toplama tekniği
Ölçmenin temel felsefesi testin nasıl bir yaklaşımla geliştirildiği, uygulandığı ve değerlendirildiğini belirler. Yaklaşım nesnel (psikometrik) ya da öznel (projektif) olabilir.
Sınıflandırmanın ikinci ölçütü ise davranışların niteliğidir. Zeka, yetenek, başarı gibi güç testleri, davranışları bir yarışma bağlamında değerlendirerek bireyin ulaşacağı en üst düzeyi saptamayı amaçlar.
Tipik davranış testleri ise, kişilik, ilgi, tutum vb. envanterleridir ve bireyin doğal olan davranışlarını belirlemeye yöneliktir.
Üçüncü ölçüt testin içeriğidir. İçerik testin hangi davranışı ölçmeyi amaçladığını belirler ve en yaygın olarak kullanılan sınıflandırma ölçütüdür.
Dördüncü ölçüt sorulara verilen yanıt türüdür, yani yanıtların sözel mi edimsel mi olduğudur. Pek çok test sözel olmasına rağmen sözel olmayan yani algısal-devinimsel vs. performans türü testler de mevcuttur.
Sonuncu ise veri toplama tekniğidir. Burada testin uygulama şekli, bireysel olarak mı, grup olarak mı verildiği, soru-yanıtların kağıt kalem kullanılarak mı, okuyup yazarak mı yoksa başka yollar ile mi elde edildiği söz konusudur. Günümüzde psikolojik testler, psikiyatrik tanı ve takipten psikolojik araştırmalara, klinik, rehberlik ve rehabilitasyon merkezlerinden eğitime, işe giriş muayenesinden meslek seçimi ve endüstrinin her dalına yayılacak geniş bir yelpazede uygulama alanı bulmaktadır.