Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu nedir?
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, genellikle 7 yaşından önce başlayan okul öncesi ve okul çağı çocuklarda görülen, bozulmuş veya azalmış dikkat, hiperaktivite ile karakterize, sosyal ve duygusal gelişimi ile okul başarısını olumsuz yönde etkileyebilen önemli bir sorundur. Ülkemizdeki görülme sıklığının % 4-8 arasında değiştiği ve bunun da yaklaşık 30 kişilik bir sınıfta 2 öğrencinin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olabileceği anlamına geldiği belirtilmektedir. Hiperaktivite, aşırı hareketlilik anlamına gelmektedir ancak bu terim dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocukların tümünü iyi anlatan bir terim değildir, çünkü hiperaktivite olmadan da dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ortaya çıkabilir. Dolayısıyla hiperaktivitenin eşlik etmediği ancak dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısı alan çocuklar olabilmektedir.
Belirtileri;
Belirtiler genellikle okul öncesi dönemde başlasa da daha ileri dönemlerde de ortaya çıkabilmekte ve bazen yetişkinlikte de devam edebilmektedir. Genellikle de okuma güçlüğü ve/veya yazma sırasında görülen tersten yazılmış harf veya işaretlemelerle dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanılarına gidilmektedir. Kimi aileler çocuklarının dikkat süresinin çok kısa olmasından, kimileri ise aşırı hareketlilikten şikâyet edebilmektedir. Alışılmışın dışında fiziksel olarak aktif olma olarak tanımlanan hiperaktivite, oturmakta ve sakin kalmakta sorun yaşama, düşünmeden hareket etme gibi dürtüsel davranışlar, dikkat ve odaklanma sorunu, unutkanlık, sırasını beklemekte zorlanma, detayları gözden kaçırma ile kendini gösterir.
Nedenleri
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocukların birinci dereceden akrabalarının %25’inde de dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu görüldüğü bildirilmektedir. Bu veriler, genetik etmenlerin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu’nun ortaya çıkmasında önemli rol oynadığını düşündürse de dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu’nun nedenleri henüz tam olarak açıklanamamaktadır.
Nasıl tanı konulur?
Günümüzde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısına yardımcı olacak herhangi bir laboratuvar testi (kan testleri, idrar testleri, EEG vb.), veya beyin görüntüleme yöntemi (beyin tomografisi, manyetik rezonans görüntüleme vb.) veya psikolojik bir test mevcut değildir. Konusunda uzman hekim, çocuğun davranışlarını inceleyerek, dikkat ve hiperaktivite düzeyini değerlendirerek tanı koymaktadır.
Tedavisi
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tedavisinde genellikle davranış, özel eğitim ve ilaç tedavisinden oluşan çok yönlü bir yaklaşım uygulanır. Tedavi ve izlem çocuğun okul ve sosyal başarısında önemli rol oynayabilmektedir. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan pek çok çocuk, ergenlik ve hatta yetişkinliğe bağlı bir takım zorluklarla karşılaşmasına rağmen, doğru destek ve tedaviyle bu dönemleri daha sağlıklı geçirebilir.
