Anayasanın 42’inci maddesinde; "kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz" ve "Devlet, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır" ifadesi yer almaktadır. Buna göre eğitimin her türünde ve kademesinde eğitim hizmetlerinden yararlanma, yetersizliği olan bireylerin anayasal hakkıdır.
Anayasadan gücünü alan bazı kanun ve yönetmelikler yetersizliği olan bireylerin eğitim haklarını koruyan yaptırımlarda bulunmaktadır.
Aile Eğitimi ile ilgili yasal dayanaklar incelendiğinde; 573 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye göre;
•Tanılama, değerlendirme ve yerleştirme sürecinin her aşamasında ailelerin de görüşüne başvurulmalı ve eğitim sürecine aktif katılımları sağlanmalıdır.
•Özel eğitim hizmetleri süreci ailenin bilgilendirilmesi ve desteklenmesi temeline dayalı olarak evlerde veya kurumlarda sürdürülür.
•Yetersizliği olan bireylerin aileleriyle birlikte yaşama becerileri geliştirmelerine yönelik aile eğitimi planlanır.
NEDEN AİLE EĞİTİMİ?
5378 sayılı kanunda;
Destek eğitimine ihtiyacı olanlara yönelik olarak alınacak kararlarda ve verilecek hizmetlerde çocukların ve ailelerinin katılımının sağlanması ve aile bütünlüğünün korunması gerektiği belirtilmektedir.
Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinde ise; aile eğitimi hizmetlerinde dikkat edilmesi gereken hususlar ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Bu Yönetmelik aşağıdaki sorulara net bir şekilde cevap vermektedir.
Aile Eğitimini Kim Uygular?
Rehberlik ve araştırma merkezleri, özel eğitim okul/kurumları ve kaynaştırma uygulamaları yapılan okullar tarafından aile eğitim programları hazırlanır ve uygulanır.
Okulda idareciler ve tüm öğretmenler aile eğitimi programının hazırlanması ve uygulanmasından sorumludur.
Aile Eğitimi Nasıl Uygulanır?
•Bireysel, grup ya da uzaktan eğitim şeklinde uygulanır.
•Bireyin yetersizliği, gelişim özellikleri, eğitim ihtiyaçları ve ailenin ihtiyaçlarına uygun olarak hazırlanır ve uygulanır.
•Aile eğitim programları ailenin katılımıyla bir yıllığına planlanır ve her yıl yeniden geliştirilerek uygulanır.
Aile Eğitiminin Yararları Nelerdir?
•Anne-baba eğitime aktif olarak katılır.
•Eğitimde okul-ev paralelliği sağlanır.
•Anne-babalar kendilerini daha yeterli hissederler ve çocuklarına daha olumlu yaklaşırlar.
•Programda grup çalışmalarına yer verilerek ailelerin birbirleriyle etkileşime girmelerine, deneyimlerini ve anlatılan konularla ilgili bilgilerini birbirleriyle paylaşmalarına, karşılaştıkları problemler karşısında yalnız olmadıklarını görmelerine fırsat verilir.
•Anne-babalar çocuklarına gerekli becerileri nasıl öğreteceklerini öğrenirler.
•Öğretmen öğrencinin eğitimine aileyi de dahil ederek ve aileyle iş birliği yaparak eğitim sürecinde başarıya daha hızlı ulaşır.
•Ailesinin de desteğiyle yapabildiği becerileri artan kaynaştırma öğrencisinin sınıfında ve bulunduğu diğer ortamlarda sosyal kabulü kolaylaşır.
•Diğer öğrencilerin ailelerinin kaynaştırma eğitimi uygulamalarına yönelik olumsuz tutumları azalır.
AİLENİN YAŞADIĞI DUYGU DURUMLARI NELERDİR VE ÖĞRETMEN AİLEYE NASIL DESTEK OLMALIDIR?
Anne-baba bir bebekleri olacağını öğrendikleri andan itibaren heyecanlı bir bekleyiş içine girerler. Engelli bir bebek dünyaya getirme kaygısı da yaşayabilirler. Ancak anne- babanın beklentileri ve tüm hazırlıkları sağlıklı bir bebeğe göredir.
Tüm hazırlıkların ve beklentilerin sonucunda yetersizliği olan bir çocuğa sahip olduğunu öğrenen aile şok yaşayabilir. Bu duyguyu aileler çoğunlukla ani bir ölüm haberinin alınması, yüzüne bir tokat inmesi veya dünyanın kararması gibi tanımlayabilir.
AİLE EĞİTİM PROGRAMLARININ ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Ailenin gereksinimlerine göre ev merkezli aile eğitim programları, okul merkezli aile eğitim programları veya ev-okul merkezli aile eğitim programları hazırlanabilir.
Aile Eğitim Programı Nasıl Hazırlanır?
Aile eğitimi programının içeriği şunlardan oluşabilir:
•Ailenin yararlanabileceği sağlık, eğitim, bakım vb. hizmetlere ulaşım,
•Ailenin ve öğrencinin yasal hakları ve ilgili mevzuat hükümlerini öğrenme,
•Ailenin çocuğunu tanıma ve çocuğu ile ilgili gerçekçi olumlu beklentiler oluşturma ihtiyacı,
•Ailenin eğitim sürecine katkı sağlaması,
•Çocuğuna karşı olumlu tutum ve davranışlar geliştirmesi,
•Çocuğunun sosyal kabulünü sağlaması,
Diğer ailelerin veya öğrencilerin çocuğu sınıfa kabul etmelerini kolaylaştırma amacıyla düzenlenebilir.
Ayrıca, öğrencilerin başarıları, aşağıdaki tabloda yer alan alanlarda okulda aldıkları eğitim kadar, ailenin bu eğitime yönelik olarak evde çocuklarına verdikleri destekle de ilgilidir.
Amaçlar nasıl oluşturulur?
•Kazanılması beklenen davranışların ifadesini içeren uzun dönemli amaçlar ve bunların alt amaçları belirlenir.
•Amaçların gerçekleştirilmesine yönelik öğretimsel amaçlar belirlenir.
•Oluşturulan tüm amaçlar, ölçülebilir ve gözlenebilir anne-baba davranışlarını içermeli ve gerçekleşme ölçütleri belli olmalıdır.
